PRZYGOTOWANIA OBRONNE

SPOŁECZEŃSTWA POLSKIEGO

Wybrane aspekty

Autor: Urszula Staśkiewicz

Wydawnictwo: Towarzystwo Wiedzy Obronnej

Wydanie: 2020

Ilość stron: 236

Format: 145 x 210 mm

Oprawa: miękka

Numer ISBN: 978-83-944423-8-5

Jednym z kluczowych przedsięwzięć w dziedzinie obronnej są przygotowania obronne społeczeństwa. […] Działania te powinny zmierzać do złagodzenia ewentualnych cierpień fizycznych i psychicznych ludności cywilnej, wyposażenia ludzi w umiejętności, wiedzę i nawyki przetrwania w trudnych warunkach, a także do zabezpieczenia funkcjonowania ludności w warunkach działań wojennych. Część z tych zagadnień Autorka uwzględniła w swojej monografii, ze szczególnym uwzględnieniem zagadnień edukacji obronnej oraz działań organizacji pozarządowych w tym zakresie. Praca prezentuje wiedzę o teoretycznych i normatywnych podstawach obronności oraz efekty analiz historyczno-porównawczych w Polsce.

prof. dr hab. inż. Waldemar Kitler

Monografia stanowi ważną część dotychczasowego dorobku Autorki oraz finalizuje jej badania dotyczące określenia miejsca i roli społeczeństwa polskiego w procesie przygotowań obronnych w niemilitarnej części systemu obronnego państwa. Opracowanie zawiera informacje o teoretycznych i normatywnych podstawach obronności oraz rezultaty analiz historycznych, podczas których porównywano proces przygotowań obronnych społeczeństwa polskiego w trzech okresach: II RP, PRL oraz po 1989 roku. Zawarte w publikacji wnioski wskazują na duże znaczenie przygotowań obronnych społeczeństwa polskiego w systemie obronnym państwa. Wskazują również na potrzebę stworzenia spójnego systemu prawnego obejmującego współpracę pomiędzy organizacjami pozarządowymi a wojskiem oraz administracją publiczną w obszarze przygotowań obronnych w Polsce. W pełni należy zgodzić się z oceną Autorki, że w ostatnim okresie „wsparcie państwa dla organizacji pozarządowych jest niewystarczające”.

dr hab. inż. Marian Kuliczkowski

Spis treści:

Wstęp.................................:.......................................................7

1. Sytuacja problemowa............................................................ 11

2. Podstawy teoretyczne i normatywne obronności..................... 23

2.1. Wybrane aspekty teorii obronności państwa.................... 23

2.1.1. Podstawowe terminy z zakresu obronności ............ 23

2.1.2. Obronność jako dyscyplina naukowa..................... 29

2.2. Strategie bezpieczeństwa Polski w latach 1989–2017......... 34

2.2.1. Budowa samodzielności strategicznej Polski........... 34

2.2.2. Samodzielność strategiczna Polski

na przełomie XX i XXI wieku................................. 38

2.2.3. System obronny Polski w XXI wieku

w świetle dokumentów strategicznych................... 40

2.3. Przygotowania obronne w Polsce.................................... 48

2.3.1. Przygotowania obronne państwa – istota,

dziedziny, zakres i zasady...................................... 48

2.3.2. Przygotowania obronne w Polsce – regulacje

prawne................................................................ 60

2.3.3. Przygotowania obronne w administracji

publicznej............................................................ 74

3. Doświadczenia i stan obecny przygotowań obronnych

społeczeństwa polskiego........................................................ 85

3.1. Przygotowania obronne społeczeństwa polskiego

w latach 1918–1939......................................................... 85

3.1.1. Tło historyczne .................................................... 85

3.1.2. Przygotowania obronne społeczeństwa –

zarys teoretyczny.................................................. 90

3.1.2.1. Ustalenia terminologiczne....................... 90

3.1.2.2. Siła narodowa......................................... 96

3.1.2.3. Edukacja obronna..................................101

3.1.3. Praktyka przygotowań obronnych

społeczeństwa polskiego w okresie

dwudziestolecia międzywojennego.......................103

3.1.3.1. Zarys problematyki.................................103

3.1.3.2. Regulacje prawne...................................106

3.1.3.3. Inicjatywy społeczne – Fundusz

Obrony Narodowej..................................115

3.1.3.4. Kształcenie obronne...............................118

3.1.3.5. Przygotowanie psychologiczne

społeczeństwa........................................123

3.2. Edukacja obronna w Polsce w latach 1944–1989..............125

3.2.1. Wyjaśnienia terminologiczne...............................125

3.2.2. Rozwój szkolnictwa w Polsce Ludowej...................130

3.2.3. Formy edukacji obronnej w okresie PRL................132

3.2.3.1. Szkoła....................................................132

3.2.3.2. Organizacje ...........................................136

3.2.3.3. Harcerstwo............................................138

3.2.3.4. Hufce przysposobienia wojskowego.........141

3.2.3.5. Kształcenie obronne oficerów rezerwy.....143

3.2.3.6. Edukacja obronna poprzez media

i kulturę.................................................143

3.2.4. Reformy systemu edukacji obronnej

w okresie PRL.....................................................144

3.3. Przygotowanie obronne polskiej młodzieży

współcześnie................................................................150

3.3.1. Ustalenia terminologiczne...................................150

3.3.2. Edukacja obronna w latach 90..............................153

3.3.3. Edukacja obronna w Polsce na początku

XXI wieku...........................................................154

4. Organizacje pozarządowe w systemie obronnym państwa.......161

4.1. Organizacje pozarządowe – potencjał i możliwości..........161

4.2. Organizacje pozarządowe w SOP – przegląd

dotychczasowych badań naukowych..............................165

4.3. Wykorzystanie organizacji pozarządowych

w systemach obronnych państw europejskich.................169

5. Rozwiązania zwiększające poziom przygotowania

obronnego społeczeństwa polskiego......................................175

5.1. Geneza i cel przygotowań obronnych społeczeństwa.......175

5.2. Model przygotowań obronnych społeczeństwa................178

5.3. Zmienne wpływające na poziom przygotowań

obronnych społeczeństwa polskiego...............................184

5.3.1. Powszechny obowiązek służby wojskowej..............184

5.3.2. Edukacja młodzieży.............................................187

5.3.3. Tworzenie i usprawnianie OCK ............................188

5.3.4. Przygotowanie gospodarstw domowych................196

5.3.5. Przygotowanie organizacji pozarządowych............198

5.3.6. Przygotowanie ośrodków kultury i ośrodków

kultu religijnego..................................................201

5.4. Przygotowania obronne społeczeństwa polskiego

w opinii ekspertów.......................................................203

Zakończenie............................................................................207

Bibliografia.............................................................................214

Spis ilustracji i tabel.................................................................235