Horka łużycka Golgota służby zdrowia 2 Armii Wojska II Armia WP

Horka – łużycka Golgota służby zdrowia 2. Armii Wojska

Spis treści

Wstęp................................................................................11

Rozdział 1

Łużyce - krótka charakterystyka terenu walk i miejsca tragedii polskich żołnierzy....23

Rozdział 2

Organizacja 2. Armii Wojska Polskiego na tle ogólnej sytuacji politycznej Polski w końcowej fazie II wojny światowej...................................................................37

Rozdział 3

Zarys dziejów i współczesność Serbołużyczan...........................*..............63

Rozdział 4

Kulisy i przebieg dramatu kolumny sanitarnej 15. sbs wdniu 26 kwietnia 1945 r........77

Rozdział 5

Inne niemieckie zbrodnie wojenne    dokonane w czasie operacji łużyckiej wiosną

1945r.............................................................................  107

Epilog..............................................................................119

Aneksy..............................................................................139

Aneks Nr. 1.....................................................................139

Aneks Nr. 2.....................................................................151

Aneks Nr. 3.....................................................................153

Aneks Nr. 4.....................................................................157

Aneks Nr. 5.....................................................................161

Bibliografia........................................................................163

Spis fotografii.....................................................................183

Spis rycin..........................................................................192

Wykaz skrótów.......................................................................193

Indeks osobowy / Personenregister...................................................360

Indeks nazw geograficznych / Ortsregister...........................................377

5

Indeks nazw geograficznych Ortsregister

i

„p"- polska (polnisch) „♦"-łużycka (sorbisch) „n"- niemiecka (deutsch)

III Rzesza (p.), Dritte Reich (n.) 38,41,53,54,107,216,219, 222,224, 230, 237, 238, 247, 253, 268, 279-282

A

Anglia (p.), England (n.) 38,40, 220

Apenninen-Halbinsel (n.), Półwysep Apeniński (p.) 41,224

Archangelsk (n.), Archangielsk (p.) 145,306

Archangielsk (p.), Archangelsk (n.) 145,306

Auschwitz 41,69,224,247

Austria (p.), Ósterreich (n.) 143, 304

B

Bagna Szprewskie (p.), Błota (ł.)Spreewald (n.) 23,24,213,214,241 Baligród 53,237

Barść, Barszcz (ł.), Zasieki (p.), Forst (n.) 24,214

Bautzen (n.), Budziszyn (p.), Budyśin (ł.) 11,14,19,20,24,27,50,64,66,69, 70, 78, 79, 84, 86, 93, 96, 97,110, 113,123, 142, 144, 149,167, 174, 199, 200, 203, 207-209, 214, 217, 234, 235, 242, 247, 248, 254, 255, 261, 263, 271, 274, 275, 282, 286, 293-296, 300, 301,303, 304, 309, 329, 335,349, 351-353 Beła (ł.), Bielawa Dolna (p.), Nieder Bielau (n.) 50,234

377

Berlin 20,23,42,77,209, 213,225,234,237,253,

Białowieża 112,284

Białystok 44, 109,148,159,162, 226, 227,274, 281, 308, 320, 321,324 Bielawa Dolna (p.), Beła (ł.), Nieder Bielau (n.) 50,234 Birkenau 41,69,224,247

Bischofswerda (n.), Biskupice (p.), Biskopicy (ł.) 81,140,257,300

Biskopicy (ł.), Biskupice (p.), Bischofswerda (n.) 81,140,257,300

Biskupice (p.), Biskopicy (ł.), Bischofswerda (n.) 81,140,257,300

Bjedrichecy (ł.), Friedersdorf (n.) 81,258

Błota (ł.), Bagna Szprewskie (p.), Spreewald (n.) 23,24,213,214,241 Bober (n.), Bóbr rzeka (p.) 64,242 Bóbr rzeka (p.), Bober (n.) 64,242

Brandenburg (n.), Brandenburgia (p.), Braniborska (ł.) 23,65,69, 71, 213,241, 243, 248, 249

Brandenburgia (p.), Braniborska (ł.), Brandenburg (n.) 23,65,69, 71, 213, 241, 243, 248, 249

Braniborska (ł.), Brandenburgia (p.), Brandenburg (n.) 23,65,69, 71, 213, 241,

243, 248, 249

Breda41,224

Breslau (n.), Wrocław (p.) 20, 50, 52, 64, 69, 95, 109, 114, 142, 164, 171, 174, 178, 179, 209, 211, 234, 236, 242, 247, 274, 281, 287, 302, 326, 333, 336, 339, 340

Brest, Brest am Bug (n.), Brześć, Brześć nad Bugiem (p.) 16,46, 140,165, 205, 229, 300, 327

Brieg (n.), Brzeg Dolny (p.) 50, 234

Brzeg Dolny (p.), Brieg (n.) 50,234

Brześć, Brześć nad Bugiem (p.), Brest, Brest am Bug (n.) 16, 46, 140,165, 205,

229, 300, 327

Brzozówka 140, 300

Buchenwald 68,247

Buchwalde (n.), Bukojna (ł.) 78, 254

Budyśin (ł.), Budziszyn (p.), Bautzen (n.) 11,14,19,20,24, Tl, 50,64,66,69,70, 78, 79, 84, 86, 93, 96, 97,110,113, 123, 142,144, 149,167,174, 199, 200, 203, 207-209, 214, 217, 234, 235, 242, 247, 248, 254, 255, 261, 263, 271, 274, 275, 282, 286, 293-296, 300, 301,303, 304, 309, 329, 335,349, 351-353 Budziszyn (p.), Budyśin (ł.), Bautzen (n.) 11,14,19,20,24,27, 50,64,66,69, 70, 78, 79, 84, 86, 93, 96, 97, 110, 113, 123,142, 144, 149, 167, 174,199, 200, 203, 207-209, 214, 217, 234, 235, 242, 247, 248, 254, 255, 261, 263, 271, 274, 275, 282, 286, 293-296, 300, 301, 303, 304, 309, 329, 335,349, 351-353

Bukojna (ł.), Buchwalde (n.) 78,254

Bzura 147,307

C

Calau, Kalau (n.), Kaława (p.), Kalawa (ł.) 24,214

Chambois 41,224

Charków 81,173,257,335

Chlum51,236

Chociebuż (p.), Choćebuz (ł.), Cottbus (n.) 24,70, 71,214,248,250 Choćebuz (ł.), Chociebuż (p.), Cottbus (n.) 24, 70, 71,214, 248,250 Choroszcz 109,281

Chrósćicy (ł.), Chróścice (p.), Crostwitz (n.) 14,16, 20, 21, 25-27, 30-36, 69, 71, 74, 75, 77, 79,83,85,86,89,94,110,119,121 -128,130,131,133-138,164,183, 184, 186, 188- 190, 202, 204, 205, 209, 210, 215, 216, 217, 247, 250, 253, 256, 259, 262, 264, 266, 272, 282, 289, 292-297, 326, 345, 346, 348, 350-353 Chróścice (p.), Chrósćicy (ł.), Crostwitz (n.) 14, 16, 20, 21,25-27, 30-36, 69, 71, 74, 75,77,79,83,85,86,89,94,110,119,121 -128,130,131,133-138,164,183, 184, 186, 188- 190, 202, 204, 205, 209, 210, 215, 216, 217, 247, 250, 253, 256, 259, 262, 264, 266, 272, 282, 289, 292-297, 326, 345, 346, 348, 350-353 Chwaćicy (ł.), Quatitz (n.) 81,258

Ciechocinek 46,179,229,341

Ciepielów 108,280

Cottbus (n.), Chociebuż (p.), Choćebuz (ł.) 24, 70,71,214,248,250 Crostwitz (n.), Chróścice (p.), Chrósćicy (ł.) 14,16, 20, 21,25-27, 30-36, 69, 71, 74,75,77,79,83,85,86,89,94,110,119,121 -128,130,131,133-138,164,181, 184, 186, 188- 190, 202, 204, 205, 209, 210, 215, 216, 217, 247, 250, 253, 256, 259, 262, 264, 266, 272, 282, 289, 292-297, 326, 345, 346, 348, 350-353 Czarnków 50,234

Czechosłowacja (p.),Tschechoslowakei (n.) 52,67,69,236, 245,248 Czechy (p.),Tschechien (n.) 25,63,214,241 Czemierniki 49,232

Czerniaków 109, 281

Ćasecy (ł.),Tschaschwitz (n.) 82,258

Ćornecy (ł.), Zscharnitz (n.) 81,258

D

Dachau 69,247

Danzig (n.), Gdańsk (p.) 108,148,175, 281, 308, 337

Dauban (n.), Dubo (ł.) 79, 255

Delnja Hórka (Ł), Niedergurig (n.) 93,271

Deutschland (n.), Niemcy (p.) 11,16,19,26,37,67,68,164,200,208,216,219-221,224, 226, 238, 245,246, 247,248 Dębica 49,232

Doberschutz (n.), Dobrośicy (ł.) 85-87,262,263,265

Dobrośicy (Ł), Doberschutz (n.) 85-87,262,263,265

Dolna Łużyca (ł.),Łużyce Dolne (p.), Niederlausitz (n.) 23,24,209,213,214,250 Dolny Śląsk (p.), Niederschlesien (n.) 53,238 Dołha Borść (Ł), Fórstgen (n.) 79,255

Dresden (n.), Drezno (p.), Drjeżdźany (ł.) 19, 50, 51, 66, 77-79, 123, 208, 234, 235, 244, 253-255, 293

Drenów (Ł), Stiftswiese (obecnie Thrana) (n.) 110,112,116,187,282,283,285, 350

Driel 42,224

Dritte Reich (n.), III Rzesza (p.) 38,41, 53, 54,107, 216, 219,222, 224,230,237, 238, 247, 253,268, 279-282

Drezno (p.), Drjeżdźany (Ł), Dresden (n.) 19, 50, 51, 66, 77-79, 123, 208, 234, 235, 244, 253-255, 293

Drjeżdźany (Ł), Drezno (p.), Dresden (n.) 19, 50, 51, 66, 77-79, 123, 208, 234, 235, 244, 253-255, 293 Dubo (Ł), Dauban (n.) 79,255

E

Elbę (n.), Łaba (p.) 23,24,51,64,214,235,241,242

Elstra (n.), Halśtrow (ł.) 81,258

England (n.), Anglia (p.) 38,40,220

F

Falaise 41,123,224,294,

Frampol 145,305

Francja (p.), Frankreich (n.) 37,38,68,220,246

Frankreich (n.), Francja (p.) 37, 38,68,220,246

Friedersdorf (n.), Bjedrichecy (ł.) 81,258

Forst (n.), Zasieki (p.), Barść, Barszcz (ł.) 24,214

Fórstgen (n.), Dołha Borść (ł.) 79, 255

Fulkec hórka (Ł), Fulksberg (n.) 27, 33, 34, 122, 123, 126, 128, 133, 184, 188, 189, 217, 292, 294, 297, 346, 351,352

Fulksberg (n.), Fulkec hórka (ł.) 27, 33, 34, 122, 123, 126, 128, 133, 184, 188, 189, 217, 292, 294, 297, 346, 351,352

G

Gdańsk (p.), Danzig (n.) 108,148,175,281,308,337

Generalgouvernement (n.), Generalna Gubernia GG (p.) 107,279

Generalna Gubernia GG (p.), Generalgouvernement (n.) 107,279

Genewa (p.), Genf (n.) 39,222

Genf (n.), Genewa (p.) 39,222

Gersdorf 81,258

Glatzer Neisse (n.), Nysa Kłodzka (p.) 40,53,222,238

Gniezno 148,308

Goleniowy 143,303

Gorki 46,229

Gorzów Wielkopolski 149, 309

Gouvernement Mogilew (n.), Gubernia Mohylewska (p.) 45,228

GouvernementTula (n.), Gubernia Tulska (p.) 45,228

Górlitz (n.), Zgorzelec (p.), Zhorjelc (ł.) 54, 94, 97,104,105,129,187,188, 238, 273, 276, 349,351

Górka (p.), Hórka (ł.), Horka, Wehrkirch (n.) 93,271

Góry Łużyckie (p.), Łużiske hory (ł.), LausitzerGebirge (n.) 23, 213

Graz 143,304

Groschinaw (ł.), GroBschónau (n.) 25,215

GroBbritannien (n.), Wielka Brytania (p.) 38,53,107,220, 238,279

Grossróhrsdorf (n.), Wulke Redorjecy (ł.) 113,286

GroBschónau (n.), Groschinaw (ł.) 25,215

Grodk (Ł), Gródek (p.), Spremberg (n.) 24,214

Gródek (p.), Grodk (ł.), Spremberg (n.) 24,214

Grudziądz 140, 300

Guben (n.), Gubin (p.), Gubin (ł.) 24, 214

Gubernia Mohylewska (p.), Gouvernement Mogilew (n.) 45,228

Gubernia Tulska (p.), Gouvernement Tuła (n.) 45,228

Gubin (p.), Gubin (ł.), Gubenfn.) 24,214

Guttau (n.), Hućina (ł.) 113,117,188, 286,350

H

Habola (Ł), Hawela (p.), Havel (n.) 24,214

Halśtrow (ł.), Elstra (n.) 81,258

Havel (n.), Hawela (p.), Habola (ł.) 24, 214

Hawela (p.), Habola (Ł), Havel (n.) 24, 214

Honiatycze 46, 229

Horcka 25,215

Horcke25,215

Horka (n.), Hórki (ł.) 12,13,17-19,25,26,28,29,74,77,78,82,85-87,89,90,92, 94- 98,100-103,106,108,109,119-121,125,131-133,137,157,161,163,164, 183, 186, 187, 189, 190, 192, 200-202, 206-208, 215, 216, 235, 253, 254, 259, 260, 262, 264, 266-277, 280, 281, 289-292, 295-297, 302, 318, 319, 323, 325, 326, 345, 348, 349,351-353, 355

Horka, Wehrkirch (n.), Górka (p.), Hórka (I.) 93,271

Horke 25,215

Hornja Hórka (ł.), Obergurig (n.) 93,271

HornjaŁużica (ł.), Łużyce Górne (p.), Oberlausitz (n.) 23,213,214,243,253 Horodeczno 139,299

Hórka (Ł), Horka, Wehrkirch (n.), Górka (p.) 93,271

Hórki (ł.), Horka (n.) 12,13,17-19,25,26,28,29,74,77,78,82,85-87,89,90,92, 94- 98,100-103,106,108,109,119-121,125,131 -133,137,157,161,163,164, 183, 186, 187, 189, 190, 192, 200-202, 206-208, 215, 216, 235, 253, 254, 259, 260, 262, 264, 266-277, 280, 281, 289-292, 295-297, 302, 318, 319, 323, 325, 326, 345, 348, 349,351 -353, 355

Hućina (Ł), Guttau (n.) 113,117,188, 286,350

I

Irak 39,221

J

Jagodzin 61,185,348

Jałta (n.), Jałta (p.) 40,222

Jałta (p.), Jałta (n.) 40,222

Jaroslawl (n.), Jarosławl (p.) 19, 22,45,171,208,211,228, 333

Jarosławl (p.), Jaroslawl (n.) 19, 22,45,171,208,211,228, 333

Jaseńca (ł.), Jessnitz (n.) 86, 92,93,101,186,263,270, 349

Jefremowo 145,306

Jerchecy (Ł), Jerchwitz (n.) 110,283

Jerchwitz (n.), Jerchecy (ł.) 110,283

Jessnitz (n.), Jaseńca (ł.) 86,92,93,101,186, 263, 270,349

Jugoslawien (n.), Jugosławia (p.) 25,68,88,89,215,246, 266

Jugosławia (p.), Jugoslawien (n.) 25,68,88,89,215,246,266

K

Kalau, Calau (n.), Kaława (p.), Kalawa (ł.) 24, 214

Kalawa (ł.), Kaława (p.), Kalau, Calau (n.) 24, 214

Kaława (p.), Kalawa (ł.), Kalau, Calau (n.) 24,214

Kamenz (n.), Kamieniec (p.), Kamjenc (ł.) 18,19,27,51,113,122,157,161,170,

177, 207, 208, 217, 235, 286, 293, 318, 323, 332, 338, 339

Kamieniec (p.), Kamjenc (ł.), Kamenz (n.) 18,19,27,51,113,122,157,161,170,

177, 207, 208, 217, 235, 286, 293, 318, 323, 332, 338, 339

Kamjenc (ł.). Kamieniec (p.), Kamenz (n.) 18,19,27,51,113,122,157,161,170,

177, 207, 208, 217, 235, 286, 293, 318, 323, 332, 338, 339

Karaganda 45,229

Kargopolski rejon 145,306

Karpaten (n.), Karpaty (p.) 63,241

Karpaty (p.), Karpaten (n.) 63,241

Kasachstan (n.), Kazachstan (p.) 45,229

Katowice (p.), Kattowitz (n.) 67,90,171,245,267,332

Kattowitz (n.), Katowice (p.) 67,90,171,245,267,332

Katyń 39,222

Kazachstan (p.), Kasachstan (n.) 45,229

Kąkolewnica 44,227

Kędzierzyn-Koźle 53,169,172,174,180,237,331, 334,335,341

Kielce 303

Kielecczyzna 143

Kiew (n.), Kijów (p.) 142,302

Kijów (p.), Kiew (n.) 142,302

Klasztor Marienstern (p.), Klóśter Marijina hwezda (ł.), Kloster Marienstern (n.)

120,128,188,    290, 351 Kletno (ł.), Klitten (n.) 112,285 Klitten (n.), Kletno (ł.) 112,285

Kloster Marienstern (n.), Klasztor Marienstern (p.), Klóśter Marijina hwózd.i (I.)

120,128,188,    290, 351

Klóśter Marijina hwezda (ł.), Klasztor Marienstern (p.), Kloster Marienstern (n.)

120,128,188,    290, 351 Kocborowo 108,281 Kock 49,232

Kolberg (n.), Kołobrzeg (p.) 19,42,208,225

Kołobrzeg (p.), Kolberg (n.) 19,42,208, 225

Komorów Zły (p.), Zły Komorow (ł.), Senftenberg (n.) 24,214

Konstantynów 109, 282

Koszalin 37,145,182, 219, 305, 343

Kottmar góra 24,214

Kónigswartha (n.), Rakecy (I.) 78,83, 254, 259

Kragujevac 25,215

Krakau (n.), Kraków (p.) 17,67,142,143,145,148,150,165-167,176,205,245, 293, 302, 303, 305, 308, 310, 327-329, 337

Kraków (p.), Krakau (n.) 17,67,142,143,145,148,150,165-167,176,205,245, 293, 302, 303, 305, 308, 310, 327-329, 337 Krasnojarsk 45,229

Krosno 142,176,302,338

Krotoszyn 72,251

Krzesk 49,232

Krzyż 50,234

Kuckau (n.), Kuków (ł.) 27, 79, 81,120, 121, 128, 188, 217, 256, 258, 290, 292, 351

Kuibyschew (n.), Kujbyszew (p.) 146,306

Kujbyszew (p.), Kuibyschew (n.) 146,306

Kuków (Ł), Kuckau (n.) 27, 79, 81, 120, 121, 128, 188, 217, 256, 258, 290, 292, 351

Kwisa, rzeka (p.), Queis (n.) 64,242

L

Laubnitz (n.), Lubanice (p.) 73,75,186,252, 348

Lausitz (n.), Łużyce (p.), Łużica, Łużyca (ł.) 11 -16,18-20,23-25,58,63-65,67-74, 93, 109, 113, 119, 121, 124, 125, 130, 163, 185, 186, 188, 199, 200, 202, 203, 205, 207-209, 213-215, 242, 243, 245-249, 251, 252, 271, 281, 282, 286, 289, 295, 296, 325, 347, 348, 351

Lausitzer Gebirge (n.), Góry Łużyckie (p.), Łużiske hory (ł.) 23,213

Lausitzer Neisse (n.), Nysa Łużycka (p.), Łużiska Nysa (ł.) 24, 50-53, 59-61, 63, 77, 79, 81,113,185, 214, 222, 234-236, 238, 241,253, 255, 257, 347, 348 Leipzig (n.), Lipsk (p.) 14,65, 70,109,203,243,248

Lemberg (n.), Lwów (p.) 41,97,142,144,149,223,274,276,302,304,309 Leningrad 39,45,146,221,228,306 Leppersdorf 81, 258

Lębork 86, 263

Libechov 51,236

Linderode (n.), Lipinki Łużyckie (p.) 73,252

Lipinki Łużyckie (p.), Linderode (n.) 73,252

Lipsk (p.), Leipzig (n.) 14,65,70,109,203,243,248

Loda (n.), Loda (p.) 46, 229

Lodenau (n.), Łodnjow (ł.) 113, 285

Lomske (n.), Łomsk (p., ł.) 109,110,115,187, 282, 350

London (n.), Londyn (p.) 20,23,37,39,40,43,148,167,170,174,176,209,220, 223, 308, 329, 332, 336, 338

Londyn (p.), London (n.) 20,23,37,39,40,43,148,167,170,174,176,209,220,

223, 308, 329, 332, 336, 338

Lubanice (p.), Laubnitz (n.) 73,75,186, 252, 348

Lubartów 44,143,227, 303

Lubelszczyzna 44

Lubin (p.), Lubin (Ł), Lubben (n.) 24,214

Lublin 40, 44, 142-145,150, 223,227,303-305,310

Lubnjow (Ł), Lubbenau (n.) 24,214

Luckau (n.), Łuków (p.), Łuków (Ł) 24,214

Lubbenau (n.), Lubnjow (Ł) 24, 214

Lubben (n.), Lubin (p.), Lubin (ł.) 24, 214

Lwów (p.), Lemberg (n.) 41,97,142,144,149,223,274,276, 302,304, 309

Ł

Łaba, rzeka (p.), Elbę (n.) 23,24,51,64, 214,235,241, 242

Loda (p.), Loda (n.) 46, 229

Łodnjow (Ł), Lodenau (n.) 113,285

Łomsk (p., Ł), Lomske (n.) 109,110,115,187,282,350

Łódź 21,46, 86,148, 149,164, 210, 230, 263, 309, 326

Łuków (Ł), Łuków (p.), Luckau (n.) 24,214

Łuków (lubelskie) 116,187,350

Łuków (p.), Łuków (Ł), Luckau (n.) 24,214

Łużica, Łużyca (Ł), Łużyce (p.), Lausitz (n.) 11 -16,18-20,23-25,58,63-65,67-74, 93, 109, 113, 119, 121, 124, 125, 130, 163, 185, 186, 188, 199, 200, 202, 203, 205, 207-209, 213-215, 242, 243, 245-249, 251, 252, 271, 281, 282, 286, 289, 295, 296, 325, 347, 348,351

Łużiska Nysa (Ł), Nysa Łużycka (p.), Lausitzer Neisse (n.) 24, 50-53, 59-61, 63, 77, 79, 81,113,185, 214, 222, 234-236, 238, 241,253, 255, 257, 347, 348 Łużiske hory (Ł), Góry Łużyckie (p.), Lausitzer Gebirge (n.) 23,213 Łużyce (p.), Łużica, Łużyca (Ł), Lausitz (n.) 11 -16,18-20,23-25,58,63-65,67-74, 93, 109, 113, 119, 121, 124, 125, 130, 163, 185, 186, 188, 199, 200, 202, 203, 205, 207-209, 213-215, 242, 243, 245-249, 251, 252, 271, 281, 282, 286, 289, 295, 296, 325, 347, 348, 351

Łużyce Dolne (p.), Dolna Łużyca (Ł), Niederlausitz (n.) 23,24,209,213,214,250 Łużyce Górne (p.), Hornja Łużica (Ł), Oberlausitz (n.) 23,213, 214,243, 253

M

Maleśecy (ł.), Malschwitz (n.) 58,185,347

Malschwitz (n.), Maleśecy (ł.) 58,185, 347

Międzyzdroje 145,305

Milanów 49,232

Milsko 64

Mittelbach 81,258

Młotów (p.), Schroth Hamer (n.) 50,234

Monte Cassino 41,123, 224,294

Moskau (n.), Moskwa (p.) 39,45,112,139,221,228,284,299

Moskwa (p.), Moskau (n.) 39,45,112,139,221,228, 284,299

Murmańsk 38,220

N

Nadolec 144,304

Narvik (n.), Narwik (p) 38, 220

Narwik (p), Narvik (n.) 38,220

Nebelschutz (n.), Njebjelćicy (ł.) 81,109,110,258,282

Neudorf (n.), Nowa Wieś (p.), Nowa Wjas (ł.) 82,258

Neudorf 58,347

Neusorge (n.), Nowe Mestko (ł.) 113,285

Niedergurig (n.), Delnja Hórka (ł.) 93,271

Niederlausitz (n.),Łużyce Dolne (p.), Dolna Łuźyca (ł.) 23,24,209,213,214,250 Niederschlesien (n.). Dolny Śląsk (p.) 53,238 Nieder Bielau (n.), Bielawa Dolna (p.), Beła (ł.) 50,234 Nieder Neundorf 50, 77,234,253,254

Niemcy (p.), Deutschland (n.) 11,16,19,26,37,67,68,164,200,208,216,219-221, 224, 226, 238, 245, 246, 247, 248

Niesky (n.), Niska (p.), Niska (ł.) 50,82,93,98,112,234,258,271,277,285 Niska (p.), Niska (ł.), Niesky (n.) 50,82,93,98,112,234,258,271, 277,285 Njebjelćicy (ł.), Nebelschutz (n.) 81,109,110,258,282

Norynberga (p.), Nurnberg (n.) 107, 279

Nowa Wieś (p.), Nowa Wjas (ł.), Neudorf (n.) 82, 258

Nowa Wjas (ł.), Nowa Wieś (p.), Neudorf (n.) 82, 258

Nowe Mestko (ł.), Neusorge (n.) 113, 285

Nowiny 49, 232

Nowogródek 139,140,158, 273,274,275, 291,299, 300, 320, 321

Nurnberg (n.), Norynberga (p.) 107,279

Nysa Kłodzka (p.), Glatzer Neisse (n.) 40, 53,222,238

Nysa Łużycka, rzeka (p.), Łużiska Nysa (Ł), Lausitzer Neisse (n.) 24,50-53,59-61, 63, 77, 79, 81,113,185, 214, 222, 234-236, 238, 241,253, 255, 257, 347, 348

O

Obergurig (n.), Hornja Hórka (ł.) 93,271

Oberlausitz (n.), Łużyce Górne (p.), Hornja Łużica (ł.) 23,213,214, 243,253 Obersteina (obecnie część Steina) 81,91, 95, 97,119,120, 258, 269, 273, 289, 290

Oder (n.), Odra, rzeka (p.), Wodra (ł.) 24,52,53,64,214,236,238,242 Odra, rzeka (p.), Wodra (Ł), Oder (n.) 24,52,53,64,214,236, 238,242 Oels (n.), Oleśnica (p.) 16, 50,165,204, 234,326

Oka, rzeka 42, 224

Oleśnica (p.), Oels (n.) 16,50,165,204, 234,326

Olsztyn 146, 306

Opole (p.), Oppeln (n.) 72, 73, 250-252

Oppeln (n.), Opole (p.) 72,73, 250-252

Orenburg 142, 302

Ostro, Ostroer (n.), Wotrow (ł.) 26, 216

Ó

Ósterreich (n.), Austria (p.) 143, 304

P

Pommernwall (n.), Wał Pomorski (p.) 19,42,50,208,234

Panćicy (Ł), Panschwitz (n.) 27, 64, 79, 81, 120, 121, 128, 188, 217, 242, 256, 258, 290, 292,351

Panschwitz (n.), Panćicy (ł.) 27, 64, 79, 81, 120, 121, 128, 188, 217, 242, 256, 258, 290, 292, 351

Pawlowka (n.), Pawłowka (p.) 45,228

Pawłowka (p.), Pawlowka (n.) 45, 228

Piła 50,234

Perno (Ł), Pirna (n.) 51,235

Pirna (n.), Perno (ł.) 51,235

Poczajów 46,230

Podgaje 108, 280

Podlasie 44, 227

Polćnica (Ł), Pulsnitz (n.) 13, 51, 81, 82, 84-86, 91, 96, 98, 106, 119, 120, 142, 192, 201, 235, 257, 258, 260-262, 264, 269, 274, 275, 277, 289, 290, 302, 355 Polen (n.), Polska (p.) 23, 24, 37 40, 67, 69, 108, 203, 210, 213, 214, 216, 219-

225, 228-230, 238, 241, 246, 248, 250, 251, 254, 264, 274, 281, 292, 294, 300, 301,305,351

Polska (p.), Polen (n.) 23, 24, 37-40, 67, 69, 108, 203, 210, 213, 214, 216, 219-225, 228-230, 238, 241, 246, 248, 250, 251, 254, 264, 274, 281, 292, 294, 300, 301,305,351

Polskowola 44,227

Posen (n.), Poznań (p.) 45, 50, 67, 141, 147, 228, 229, 234, 236, 245, 251, 274, 300, 301,307,310, 321 Powiśle 109,281

Poznań (p.), Posen (n.) 45, 50, 67, 141, 147, 228, 229, 234, 236, 245, 251, 274, 300, 301,307,310,321

Półwysep Apeniński (p.), Apenninen-Halbinsel (n.) 41, 224

Prag (n.), Praga (p.) 46, 51, 52,65,68,69,236, 243,246, 248

Praga (p.), Prag (n.) 46,51,52,65,68,69,236, 243,246,248

Prietitz (n.), Protecy (ł.) 81,258

Protecy (ł.), Prietitz (n.) 81,258

Prudnik 72, 250

Przeddecz 150,310

Przewóz 60, 61,185, 347, 348

Pulsnitz (n.), Polonica (ł.) 13, 51, 81, 82, 84-86, 91, 96, 98, 106, 119, 120, 142, 192, 201,235, 257, 258, 260-262, 264, 269, 274, 275, 277, 289, 290, 302, 355

Q

Quatitz (n.), Chwaćicy (ł.) 81,258

Queis (n.), Kwisa, rzeka (p.) 64,242

R

Radom 46,163,230, 325

Radzyń Podlaski 44,227

Rakecy (ł.), Kónigswartha (n.) 78,83,254,259

Ralbicy (ł.), Ralbitz (n.) 27,71,217,250

Ralbitz (n.), Ralbicy (ł.) 27,71,217,250

Rauscha (n.), Ruszów (p.) 82,117,188,258,350

Rauschwitz (n.), Ruśica (ł.) 82,258

Ravensbruck 68, 247

Rackelwitz (n.), Worklecy (ł.) 27,217

Reczyn (p.), Róćicy (ł.), Rietschen (n.) 110, 283

Rembertów 15, 22,165, 203,204, 211,327

Róćicy (ł.), Reczyn (p.), Rietschen (n.) 110, 283

Rietschen (n.), Reczyn (p.), Rećicy (ł.) 110,283

Rom (n.), Rzym (p.) 41,224

Rosenthal (n.), Różant (ł.) 27,217

Rosja (p.), Russland (n.) 19,46,145,147,208,229,306,307

Rosyjskie Imperium (p.), Russisches Reich (n.) 45,228

Rothenburg (n.), Rózbork (ł.) 50, 58,77,82,185,234,253,254,258, 347 Rózbork (ł.), Rothenburg (n.) 50, 58,77,82,185,234,253,254,258,347 Różant (ł.), Rosenthal (n.) 27,217

Rumanien (n.), Rumunia (p.) 38, 220

Rumunia (p.), Rumanien (n.) 38, 220

Russisches Reich (n.), Rosyjskie Imperium (p.) 45, 228

Russland (n.), Rosja (p.) 19,46,145,147,208,229, 306,307

Ruszów (p.), Rauscha (n.) 82,117,188, 258, 350

Ruśica (ł.), Rauschwitz (n.) 82,258

Rychnov 51,236

Rzeszów 141,149, 301, 309, 310

Rzym (p.), Rom (n.) 41,224

S

Saale (n.), Soława, rzeka (p.) 64, 242

Sachsen (n.), Saksonia (p.), Sakska (ł.) 23,25,65,69,71,213,215,241,243,248, 249

Sakska (ł.), Saksonia (p.), Sachsen (n.) 23,25,65,69,71,213,215,241,243,248, 249

Saksonia (p.), Sakska (ł.), Sachsen (n.) 23,25,65,69,71,213,215,241,243,248, 249

Samarkanda 146,306

Schleife (n.), Ślepo (ł.) 69, 247

Schlesien (n.), Śląsk (p.) 67,245

Schmeckwitz (n.), Smjećkecy (ł.) 26,31,183, 216, 345

Schroth Hamer (n.), Młotów (p.) 50,234

Schweden (n.), Szwecja (p.) 107, 279

Senftenberg (n.), Zły Komorow (ł.), Komorów Zły (p.) 24, 214

Siebitz (n.), Zejicy (ł.) 81,258

Siedlce 49,232

Sielce (p.), Sjeltse (n.) 42, 224

Sjeltse (n.), Sielce (p.) 42, 224

Ślepo (ł.), Schleife (n.) 69, 247

Słupsk 145, 305

Smjećkecy (ł.), Schmeckwitz (n.) 26, 31,183,216,345

Sobolice 59,60,185,347,

Sochaczew 147,307

Sokolniki 139,299

Solawa, rzeka (p.), Saale (n.) 64,242

Sorawa (ł.), Żary (p.), Sorau (n.) 11,15,16,21,24,49,52, 72,111,125,130,140, 163- 165, 189, 199, 200-205, 210, 211, 214, 232, 236, 251, 283, 295, 296, 300, 325, 326, 351

Sorau (n.), Żary (p.), Sorawa (ł.) 11,15,16,21,24,49,52,72,111,125,130,140, 163- 165, 189, 199, 200-205, 210, 211, 214, 232, 236, 251, 283, 295, 296, 300, 325, 326,351

Sowjetunion (n.), Związek Radziecki (p.) 37-43, 45, 46, 53, 54, 108, 219, 221-225, 228-230, 238, 281

Spreewald (n.), Bagna Szprewskie (p.), Błota (ł.) 23,24,213, 214,241 Spremberg (n.). Gródek (p.), Grodk (ł.) 24,214

Spree (n.), Sprewa, Szprewa (p.), Sprjewja (ł.) 23,24,63,64, 213,214,241,242 Sprewa, Szprewa, rzeka (p.), Sprjewja (ł.), Spree (n.) 23, 24, 63, 64, 213, 214, 241,242

Sprjewja (ł.), Sprewa, Szprewa (p.), Spree (n.) 23, 24,63,64,213,214, 241,242

Stalingrad 39, 221

Stargard Szczeciński 145, 305

Stiftswiese (obecnie Thrana) (n.), Drenów (ł.) 110,112,116,187,282,283,285, 350

Stok Lacki 49,232

Szczecin 149, 309

Szpanów 146,306

Szwajcaria 46

Szwecja (p.), Schweden (n.) 107,279

Śląsk (p.), Schlesien (n.) 67, 245

Ślęża (p.), Zobtenberg (n.) 66, 244

Śrem 148, 308

T

Tarnogród 148, 307

Taschkent (n.), Taszkient (p.) 45,228

Taszkient (p.), Taschkent (n.) 45,228

Tauer (n.),Turjo (ł.) 51,110, 235, 282

Teheran 39, 222

I hrana zob. Stiftswiese

Tomaszów Lubelski 144,304

Towarkowskij 45,228

Trebnitz (n.), Trzebnica (p.) 50,234

Trechna zob.Thrana

Trzebiatów 145, 305

Trzebnica (p.), Trebnitz (n.) 50,234

Tschaschwitz (n.), Ćasecy (ł.) 82,258

Tschechien (n.), Czechy (p.) 25,63,214, 241

Tschechoslowakei (n.), Czechosłowacja (p.) 52,67,69, 236,245, 248

Tuhań 51,236

Tuła (n.), Tuła (p.) 45, 228

Tuła (p.),Tula (n.) 45,228

Turjo (ł.),Tauer (n.) 51,110,235, 282

U

Ukraina 12,2021

Ussuryjski kraj 146, 306

Ustek 51,236

V

Vatikan (n.), Watykan (p.) 26,216

W

Waldhauser82,258

Wał Pomorski (p.), Pommernwall (n.) 19,42,50,208, 234

Warschau (n.), Warszawa (p.) 15,22,46,49,67,68,112,142,144,148,149, 165, 203, 204, 211, 229, 230, 245, 246, 248, 251, 254, 274, 281, 285, 301, 303 305, 307, 308, 327

Warszawa (p.), Warschau (n.) 15,22,46,49,67,68,112,142,144,148,149,165, 203, 204, 211, 229, 230, 245, 246, 248, 251, 254, 274, 281, 285, 301, 303-305, 307, 308, 327

Watykan (p.), Vatikan (n.) 26,216

Wehrkirch, Horka (n.), Górka (p.), Hórka (ł.) 93,271

Weidlitz (n.), Wutołćicy (ł.) 89, 266

Weissenberg (n.), Wosporek (ł.) 24,110,214,282,283

Wiedeń (p.), Wien (n.) 114,164,287,326

Wielka Brytania (p.), GroBbritannien (n.) 38, 53,107, 220, 238,279

Wielkopolska 150,310

Wien (n.), Wiedeń (p.) 114,164,287,326

Wilna (n.), Wilno (p.) 41,80,89,97,139,143,223, 230,257,267,274,276, 291 Wilno (p.), Wilna (n.) 41,80, 89, 97,139,143, 223, 230, 257, 267, 274, 276, 291 Wisła, rzeka 38,220

Witoldowi 09,282

Władywostok 146, 306

Wodra (ł.), Odra, rzeka (p.), Oder (n.) 24,52,53,64,214, 236,238,242

Wolhynien (n.), Wołyń (p.) 52,146,147,306,307

Wołyń (p.), Wolhynien (n.) 52,146,147, 306, 307

Wosporek (ł.), Weisenberg (n.) 24,110,214,282, 283

Worklecy (ł.), Rackelwitz (n.) 27,217

Wotrow (ł.), Ostro, Ostroer (n.) 26, 216

Wrocław (p.), Breslau (n.) 20, 50, 52, 64, 69, 95, 109, 114, 142, 164, 171, 174, 178, 179, 209, 211, 234, 236, 242, 247, 274, 281,287, 302, 326, 333, 336, 339, 340

Wrzosów 49,232

Wsielub140,300

Wulke Redorjecy (ł.), Grossróhrsdorf (n.) 113,286

Wutołćicy (ł.), Weidlitz (n.) 89,266

Z

Zakroczym 108,280

Zambrów 108,280

Zamość 147,307, 308

Zasieki (p.), Barść, Barszcz (ł.), Forst (n.) 24,214

Zagrzeb 68,246

Zduńska Wola 46,229

Zejicy (ł.), Siebitz (n.) 81, 258

Zgorzelec (p.), Zhorjelc (ł.), Górlitz (n.) 54, 94,97,104,105,129,187,188, 238, 273, 276, 349, 351

Zhorjelc (ł.), Zgorzelec (p.), Górlitz (n.) 54, 94, 97,104,105,129,187,188, 238, 273, 276, 349, 351

Zielona Góra 14,22, 72, 203,211, 251

Ziemia Lubuska 52,53,73,236,238,251

Zły Komorow (ł.), Komorów Zły (p.), Senftenberg (n.) 24, 214

Zobtenberg (n.), Ślęża (p.) 66, 244

Zscharnitz (n.), Ćornecy (ł.) 81,258

Zurych (p.), Zurich (n.) 46, 230

Zurich (n.), Zurych (p.) 46, 230

Związek Radziecki (p.), Sowjetunion (n.) 37-43, 45, 46, 53, 54, 108, 219, 221-

225, 228- 230, 238, 281

Zwierzyniec 146,147,307,308

Ż

Żary (p.), Sorawa (1.), Sorau (n.) 11,15,16,21,24,49,52,72,111,125,130,140, 163- 165, 189, 199, 200-205, 210, 211, 214, 232, 236, 251, 283, 295, 296, 300, 325,326, 351

Żytyń 147,191,307,354

Zapraszam