Gdzie Wschód spotkał się z Zachodem. Dzieje i organizacja

Gdzie Wschód spotkał się z Zachodem. Dzieje i organizacja unickiej diecezji przemysko-samborskiej w latach 1596-1772

[PRODUCENT]

Autorka: Wioletta Zielecka-Mikołajczyk

Ro wydania: 2021

Liczba stron: 726

Okładka: miękka

Format: 16,00 cm x 23,00 cm

Prezentowana książka stanowi pierwsze naukowe ujęcie dziejów unickiej diecezji przemysko-samborskiej, funkcjonującej w warunkach polsko-ruskiego pogranicza etniczno-kulturowego, będącej najdalej wysuniętą na zachód częścią metropolii kijowskiej. Obejmuje okres od ogłoszenia unii brzeskiej (1596), które zapoczątkowało proces zjednoczenia Kościołów na terenie eparchii przemyskiej, do pierwszego rozbioru Rzeczypospolitej, kiedy jej obszar znalazł się pod władzą Habsburgów. W pracy ukazano mozaikę zagadnień składających się na powstanie i dzieje unickiej eparchii przemyskiej, począwszy od oddziaływania polityki władców Rzeczypospolitej na kształtowanie się sytuacji wyznaniowej na omawianym terytorium i konfliktu prawosławno-unickiego, poprzez przeobrażenia struktury terytorialnej diecezji, tworzenie i ewolucję głównych instytucji eparchialnych, po problemy duchowieństwa parafialnego. Nie jest to jednak obraz statyczny, ponieważ przedstawia złożoność i dynamikę zachodzących procesów, których częścią stali się konkretni ludzie – z ich cnotami, słabościami oraz zdolnościami do sprostania stawianym przed nimi zadaniom.

Spis treści:

Wstęp / 9

Rozdział 1 

Stosunki prawosławno-unickie w diecezji przemyskiej na tle dziejów wyznaniowych Rzeczypospolitej w latach 1596–1691 /27 

1.1. Stosunki prawosławno-unickie w latach 1596–1652 /27 

1.2. Stosunki prawosławno-unickie w latach 1652–1691 /119

Rozdział 2 

Diecezja przemyska i jej biskupi w okresie „nowej unii” 1691-1772 /163

Rozdział 3 

Recepcja unii i struktura terytorialna diecezji przemyskiej w XVII-XVIII w. /217 

3.1. Granice unickiej diecezji przemyskiej do 1691 r. /217

3.2. Recepcja unii w XVII w. /219

3.2.1. Dobra królewskie /219

3.2.2. Dobra szlacheckie /243

3.2.3. Dobra duchowieństwa /260

3.3. Granice unickiej diecezji przemyskiej w latach 1691-1772 /277

3.4. Struktura terytorialna diecezji przemyskiej w XVII-XVIII w. /285

3.4.1. Generalne namiestnictwa (kryłosy-oficjalaty lub oficjalaty okręgowe) /285

3.4.2. Namiestnictwa (protopopie, dekanaty) /290

3.4.3. Parafie /298

Rozdział 4

Materialne podstawy funkcjonowania diecezji i zakres władzy biskupów /303

4.1. Świątynie katedralne i kolegiata /303

4.1.1. Katedra pw. św. Jana Chrzciciela w Przemyślu /303

4.1.2. Katedra pw. Przemienienia Pańskiego w Spasie koło Starego Sambora /313

4.1.3. Katedra pw. Zesłania Ducha Świętego w Sanoku /317

4.1.4. Katedra pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Nowym Samborze /322

4.1.5. Kolegiata pw. Przemienienia Pańskiego w Jarosławiu /327

4.2. Dobra, dochody i rezydencje biskupie /339

4.2.1. Dobra i dochody biskupów przemyskich /339

4.2.2. Rezydencje biskupie /352

4.3. Prerogatywy i działalność unickich biskupów przemyskich /358

4.3.1. Zakres władzy biskupów i ich działalność /358

4.3.2. Synody diecezjalne /370

4.3.3. Wizytacje w XVII i XVIII w. /381

Rozdział 5

Rozwój centralnych instytucji diecezjalnych w XVII-XVIII w. /393

5.1. Dwór biskupi i kuria (curia episcopalis) /393

5.2. Kryłos-kapituła /396

5.3. Namiestnik generalny - oficjał generalny - wikariusz generalny /415

5.4. Namiestnicy (generalni) katedralni – oficjałowie okręgowi /429

5.5. Urzędnicy konsystorza /437

5.5.1. Sędzia surogat /437

5.5.2. Instygator /441

5.5.3. Procurator causarum /444

5.5.4. Pisarz (kanclerz) /445

Rozdział 6

Duchowieństwo diecezjalne w XVII-XVIII w. /457

6.1. Namiestnicy (dziekani) /457

6.1.1. Obsada namiestnictw /459

6.1.2. Wykształcenie i poziom moralny namiestników /474

6.1.3. Obowiązki namiestnika /482

6.2. Duchowieństwo parafialne /492

6.2.1. Obsada parochii i struktura kleru parafialnego /492

6.2.2. Pochodzenie /501

6.2.3. Wykształcenie i formacja duchowieństwa /506

6.2.4. Działalność parafialna /522

6.2.5. Rodzina kapłańska /527

Zakończenie /537

Bibliografia /543

Wykaz skrótów /581

Aneks /583

Komentarz do map /653

Wykaz map /655

Wykaz ilustracji /657

Wykaz tabel /659

Indeks geograficzny /661

Indeks osobowy /697