Rok wydania:2013

Liczba stron: 126

Oprawa: miękka

Wymiary: 16,5 x 23,5 cm

Wykłady z metodologii badań empirycznych Dla studentów turystyki i rekreacji

Grabowski Henryk

Interdyscyplinarny charakter kierunku studiów wymagał, aby zawarte w podręczniku informacje były na tyle ogólne, żeby mogły się przydać każdemu studentowi – niezależnie od seminarium magisterskiego, w ramach którego turystyka i rekreacja mogą być przedmiotem rozważań z punktu widzenia różnych dziedzin naukowego poznania. Zamieszczone na końcu każdego rozdziału pytania kontrolne miały umożliwić  studentom orientację w zrozumieniu i przyswojeniu treści przedmiotu – jako podstawy zaliczenia wykładów i ćwiczeń na zakończenie kursu.

Zachętą do pracy nad poprawioną i rozszerzoną wersją tej edycji było nie tylko zainteresowanie nią studentów turystyki i rekreacji, lecz także opinie Koleżanek i Kolegów, według których jej treść wykracza poza potrzeby magistrantów tego kierunku studiów. W rezultacie na treść niniejszej książki złożyły się podstawowe informacje z metodologii badań różnych dziedzin nauk empirycznych. Ze względu na to, że słuchaczami wykładów z tego zakresu byli studenci kierunku turystyka i rekreacja, przykłady ułatwiające zrozumienie przedstawionych treści dotyczą głównie tych dziedzin ludzkiej aktywności. Łatwo jednak – w zależności od przedmiotu badań empirycznych – zastąpić je innymi. Duża liczba zamieszczonych w książce ilustracji pochodzi z wykorzystywanych na wykładach prezentacji w programie PowerPoint. Pozostawione na każdej stronie szerokie marginesy są przeznaczone do robienia przez studentów własnych notatek, a zamieszczone tam lapidarne zapiski to przykład jak to robić. Mogą one również ułatwić powtarzanie i utrwalanie materiału. Wszystko to ma na celu dostarczenie adeptom badań naukowych względnie przystępnej i przyjaznej pomocy dydaktycznej. Ocena, czy i na ile mi się to udało, należy do Czytelników.

Henryk Grabowski

Spis treści:

Słowo wstępne

Wykład 1

Nauka, jej rozumienie, rodzaje i funkcje

Rozumienie nauki w sensie treściowym, czynnościowym i potocznym •

Nauki podstawowe i stosowane • Podział nauk ze względu na przedmiot

badań • Nauki formalne i realne • Badania ciągłe i przekrojowe • Nauki

nomotetyczne i idiograficzne • Funkcja deskryptywna, eksplanacyjna,

prognostyczna i ingerencyjna nauki

Wykład 2

Podział nauk ze względu na metody akceptacji założeń

i wnioskowania

Nauki aprioryczne i empiryczne • Wnioskowanie na drodze dedukcji

i indukcji • Indukcja zupełna i niezupełna • Turystyka i rekreacja jako

przedmiot badań interdyscyplinarnych

Wykład 3

Strategie badawcze w naukach empirycznych

Badania ilościowe i ich pozytywistyczny rodowód • Zalety i wady badań

ilościowych • Badania jakościowe, ich istota, przedmiot i metody • Strategia

triangulacyjna jako szansa na przełamanie barier poznawczych świata natury

i kultury

Wykład 4

Proces badawczy i jego etapy

Postawienie problemu • Sformułowanie pytań • Przyjęcie hipotez •

Określenie zmiennych i ich wskaźników • Dobór metod, technik

i narzędzi badawczych

Wykład 5

Metody doboru próby z populacji

Nielosowe i losowe metody doboru próby z populacji, ich zalety i ograniczenia •

Dobór oparty na dostępności badanych, celowy i kwotowy • Dobór losowy

prosty, systematyczny, warstwowy i wielostopniowy • Dobór próby w badaniach jakościowych

Wykład 6

Metody gromadzenia materiału empirycznego – obserwacja

Obserwacja przypadkowa, doraźna i naukowa • Obserwacja naukowa

bezpośrednia, pośrednia i inferencyjna • Zniekształcenia wyników obserwacji,

ich źródła i sposoby zapobiegania • Zalety i ograniczenia obserwacji naukowej

Wykład 7

Metody gromadzenia materiału empirycznego – eksperyment

Eksperyment jako metoda weryfikacji hipotez • Techniki eksperymentalne

jednej grupy, grup równoległych i eksperyment z rotacją • Eksperyment

naturalny i laboratoryjny • Artefakty w badaniach eksperymentalnych •

Moralne granice eksperymentu

Wykład 8

Metody gromadzenia materiału empirycznego –

sondaż diagnostyczny

Kwestionariusze ankiet i wywiadów w badaniach sondażowych • Rodzaje

badań sondażowych • Pytania kwestionariuszowe i ich rodzaje • Zasady

budowy kwestionariuszy • Rola badań pilotażowych w sondażu diagnostycznym • Rzetelność i trafność badań sondażowych

Wykład 9

Metody analizy źródeł – badania historyczne

Przedmiot badań historycznych • Źródła historyczne i ich rodzaje •

Autentyczność i wiarygodność źródeł historycznych • Znaczenie wiedzy

pozaźródłowej • Wnioskowanie dedukcyjne i indukcyjne w badaniach

historycznych • Rodzaje narracji historycznej

Wykład 10

Analiza dokumentów

Analiza zawartości, jej przedmiot i rodzaje • Pytania, hipotezy, wskaźniki

zmiennych i ich operacjonalizacja w analizie zawartości • Identyfikacja

zbiorowości generalnej i dobór jednostek do próby reprezentatywnej

w analizie dokumentów • Kodowanie danych z analizy dokumentów,

jednostki i skale ich pomiaru

Wykład 11

Metody analizy i interpretacji danych – indukcja eliminacyjna

Zależności przyczynowo-skutkowe i ich uwarunkowania • Kanony indukcji

eliminacyjnej i ich zastosowania • Kanon jedynej zgodności, jedynej różnicy

i zmian towarzyszących, ich zalety i ograniczenia w wykrywaniu związków

przyczynowych

Wykład 12

Metody analizy i interpretacji danych – indukcja statystyczna

Statystyka opisowa i indukcyjna, ich rozumienie i zastosowania • Losowość

jako warunek zastosowań teorii prawdopodobieństwa przy określaniu ryzyka

błędu we wnioskowaniu na drodze indukcji niezupełnej • Weryfikacja hipotez

za pomocą testu chi-kwadrat

Wykład 13

Analiza, interpretacja i prezentacja wyników badań

Zniekształcenia wyników badań i ich źródła • Współczynnik humanistyczny

w badaniach społecznych • Skala porządkowa, interwałowa i ilorazowa •

Analiza ilościowa i jakościowa materiału empirycznego • Prezentacja

liczbowa i graficzna wyników badań • Wnioski poznawcze i praktyczne

Wykład 14

Zasady pisarstwa naukowego

Jawność warsztatu badawczego jako imperatyw pisarstwa naukowego •

Struktura prac naukowych i jej komponenty • Rzetelność, ścisłość,

dokładność i zwięzłość tekstu naukowego

Rekomendowana literatura